نقدو تحلیل محتوایی دیوان سلمان ساوجی

چکیده: سلمان ساوجی از قصیده سرایان بزرگ ادب فارسی و به تعبیری خاتم قصیده گویان مدیحه سراست.قصیده های طولانی و در عین حال منسجم وی و تصویر گری های زیبا و مضمون آفرینی های جالب توجّهش چنان است که او را در ردیف بزرگانی چون سعدی و حافظ قرار می دهد. از این رو انجام هرگونه تحقیقی درباره ی او و اشعارش، ضرورت تام دارد. نگارنده با توجّه به این که تحلیل محتوایی دیوان سلمان علی رغم اهمّیت، تاکنون انجام نشده سعی کرده است با استقرایی تام، کلیه اشعار دیوان او را از نظر بگذراند و سپس آن ها را با الهام از طبقه بندی-های محتوایی موجود و نیز تجارب به دست آمده در این تحقیق، طبقه بندی و تحلیل نماید.این رساله شامل دو فصل است که فصل اول آن به کلیات زندگی سلمان و فصل دوم نیز به مقدماتی در تحلیل محتوا و نقد و همچنین نقد و تحلیل محتوایی دیوان سلمان براساس بسامد آن ها اختصاص دارد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که اکثر قصاید سلمان در مدح سلاطین و وزرا و اندکی در موضوعات اخلاقی، دنیا گریزی و ستایش پیامبر (ص) و ائمه (ع) است. غزلیات او در موضوع عشق و عرفان سروده شده است. علاوه بر این، شاعر مورد بحث ما توانسته است با بهره گیری از ابزارهای بیانی _ خصوصاً تشبیه _ مقصودش را بیان نماید. در مورد منشأ و مأخذ مضامین شعری سلمان می توان اظهار داشت که بخشی از اشعارش نشأت گرفته از دریافت ها و استنباط های شخصی و یا آموزه های دینی او و بخشی تحت تأثیر اندیشه های شعرای پیشین و معاصرش است. واژگان کلیدی : تحلیل محتوا ، نقد محتوایی، شعر مدحی، عشق، دیوان سلمان ساوجی .